Aborti dhe demet qe sjell per shendetin

Abortimi çdo herë ka qenë temë diskutimi nga ana e mjekëve, filozofëve, avokatëve dhe teologëve prej këndëvështrimeve të ndryshme. Këtu do të përmendi vetëm disa prej këtyre argumenteve dhe do të mundohem të vij në kokludim rreth etikës së abortit. Në të vërtetë, ne do ta marrim parasysh vetëm etikën e kësaj praktike veç më shumë të shpërndarë dhe në shpërndarje e sipër, në të gjitha viset e botës.

Aborti është shkatërrim i qëllimtë i fetusit në mitër, apo çfarëdo lindje e para kohe me qëllim që të shkaktohet vdekje e fetusit. Siç është evidente në definicionin e dhënë, qëllimi është që të përfundohet jeta e një krijese të gjallë, që e bën abortin temë kaq kontraverze. Hipokrati ka shënuar në betimin e tij të famshëm: "Nuk do t’i jap leje gruas që të shkaktojë abortin". Historia e abortit shkon aq larg prapa, ndoshta edhe më tepër. Si është e mundur që aborti, i cili është në kundërshtim me urdhërat bazik të praktikës mjekësore, siç janë "Mos dëmto" apo "Respektoje jetën

njerëzore", të jetë aq thellë i rrënjosur në historinë e asaj praktike? Çka kanë bërë (dhe më tej bëjnë) punëtorët shëndetësorë që të pakësojnë numrin e aborteve që gjenden në një shkallë të lartë?

Dy lloje parimore të indikacioneve janë definuar për "përfundimin e shtatzënisë". Lloji i

parë, i quajtur "indikacione mjekësore", në të hynë 1) Kur vazhdimi i shtatzënisë do ta rrezikonte jetën e gruas shtatzënë, apo shëndetin fizik dhe psikik të saj, apo madje edhe të fëmijës, në përmasa shumë më të mëdha sesa po të ndërpritej shtatzënia, 2) Po të ekzistonte rreziku, po të lindej foshnja do të kishte abnormalitete fizike dhe mentale që do ta ç’aftësonin seriozisht.

Lloji i dytë i indikacioneve, të ashtuquajturat "indikacione sociale", janë më të ndërlikuara dhe ndryshojnë mes kulturave dhe epokave kohore. Disa shembuj janë: shtatzënitë që rezultojnë prej marrëdhënieve jashtëmartesore, prej dhunimeve apo incesteve, shtatzëni të padëshiruara apo paplanifikuara, shtatzëni në moshë shumë të re apo shumë të vjetër, pritje e foshnjës së gjinisë së "gabuar" - informatë kjo e cila në ditët e sotme sigurohet nga teknologjia e zhvilluar. Mund të themi se janë në rend të parë "shkaqet sociale" të këtij lloji që shpiejnë prindërit që të kryejnë abortin. Përfundimet aktuale të shtatzënive janë bërë gjithashtu pa kujdesin e punëtorëve shëndetësorë apo nga ndonjë person i pakualifikuar, në disa raste edhe nga vetë femra shtatzënë.

Abortimi çdoherë ka qenë temë diskutimi nga ana e mjekëve, filozofëve, avokatëve dhe

teologëve prej këndvështrimeve të ndryshme. Këtu do të përmendi vetëm disa prej këtyre argumenteve, dhe do të mundohem të vij në konkludim rreth etikës së abortit. Në të vërtetë, ne do ta marrim parasysh vetëm etikën e kësaj praktike veç më shumë të shpëmdarë, dhe në shpëmdarje e sipër, në të gjitha viset e botës. Një milion e gjysmë abortime kryhen vetëm në SHBA për çdo vit, një e treta e lyre në tinejxhere ndërmjet moshës 12 dhe 17 vjeçare. Andaj, është vështirë të diskutohet mbi përgjegjësinë morale të diçkahit që është e pranishme në masë aq të madhe. Anketa e Harris J. e vitit 1991 ka treguar se 81% e të moshuarve në Angli janë deklaruar në favor të së drejtës së femrës për të zgjedhur se a do të aplikojë abort në tre muajt e parë të shtatzënisë. Mason J.K. shënon: "Tipar i rëndësishëm nuk është aq shumë numri i përgjithshëm i aborteve, por eskalimi i qëndrueshëm në numra në krahasim me vitet e kaluara. Të dhënat tregojnë se këtu kemi të bëjmë me rritje të pranueshmërisë publike të abortit si mënyrë normale e jetës". Dunstan G.R. duke komentuar këtë fakt thotë: "Aborti tani është duke u legalizuar dhe praktikuar edhe më tepër për shkak se ajo është çfarë njerëzit duan - indikacion për intervenim mjekësor për shkatërrimin e jetës, e panjohur në etikën tonë më parë."

Njerëzit që kanë shkruar për çështjen e abortit janë koncentruar më tepër në dy çështje: e para, të "drejtat" e fetusit dhe nënës, veçanërisht e drejta e femrës në trupin e saj; dhe e dyta, çështja e "personalitetit" të foshnjës së palindur. Judith Jarvis Thompson është njëra prej atyre që i drejtohet çështjes nga perspektiva e të "drejtave" të fetusit dhe nënës. Ajo nuk ka vështirësi ta njohë "personalitetin" e fetusit. Ajo thotë se çdo person ka të drejtë të jetojë, pra edhe fetusi ka të drejtë të jetojë. Sidoqoftë, ajo beson se nëna është ajo që mban të drejtën të vendos se çfarë do të ndodhë në

dhe me trupin e saj.

Njerëzit të cilët kanë definuar pikëpamjet rreth kësaj çështjeje, në përgjithësi marrin njërën nga këto tri pozita: 1) aborti është çdoherë i gabuar dhe nuk duhet lejuar në asnjë kohë dhe për kurrfarë arsye, 2) aborti mund të aplikohet në çdo kohë dhe për çfarëdo arsye, 3) aborti duhet lejuar vetëm deri në një stadium të caktuar të shtatzënisë, pas të cilit nuk mund të lejohet, me përjashtim nën rrethana të posaçme.

Njerëzit e grupit të parë nuk janë shumë në numër. Ata veprojnë sipas mësimeve të kishës Romake Katolike, e cila thotë: "Nuk mund të jemi absolutisht të sigurtë se kur jeta zen vend, apo kur fetusi është personalitet njerëzor; por ndoshta kjo mund të jetë saktësisht në momentin e fekondimit. Sipas kësaj, do të ishte gabim serioz të shkatërrohet qeliza vezë e fekonduar kurdoqoftë, përshkak se kjo do të thotë vrasje e krijesës njerëzore". Sipas kësaj thënie rigoroze, aborti është i ndaluar edhe atëherë kur jeta e nënës është në rrezik, apo kur shtatzënia është rezultat i ndonjë ngjarjeje të padëshiruar, si për shembull dhunimi apo incesti.

Qëndrimin e dytë e marrin ata të cilët avancojnë argumentin "personalitet". Harris J. është njëri ndër ata që thonë: " Personi është kreaturë e aftë të vendosë për ekzistencën e vet, dhe asnjë person ose person potencial nuk duhet bërë përjashtim në këtë drejtim për shkak se vdekja nuk i ka privuar ata prej asgjëje për çka mund të vendosin. Nëse ata nuk mund të dëshirojnë të jetojnë, ata nuk mund ta kenë të frustruar këtë dëshirë duke u mbytur."

Pozicioni i tretë i cili mund të definohet si "i moderuar" thotë se aborti nuk duhet lejuar pas një stadiumi të caktuar të shtatzënisë dhe vetëm nëse rrethana të caktuara e justifikojnë atë. Për shëmbull, është shumë në rregull që shtatzënia të ndërpritet nëse jeta e nënës është në rrezik. Disa njerëz mendojnë se aborti është po ashtu moralisht i justifikueshëm kur shtatzënia është rezultat i dhunimit apo incestit, dhe kur janë diagnostifikuar abnormalitete të fetusit në zhvillim. Madje disa sugjerojnë se përfundimi i shtatzënisë mund të jetë i lejueshëm edhe nëse nëna potenciale është tepër e re.

Një rrethanë e veçantë që justifikon abortin, nga kjo pikëpamje, është diagnostifikimi i abnormaliteteve të rënda në fetusin. Argumenti është se është gabim të sillen në botë vuajtje të cilave mund t’u shmangemi dhe ne jemi moralisht të obliguar të përfundojmë jetën e fetusëve seriozisht të hendikepuar. Dikush ka shpjeguar se nuk është e pranueshme ta pranojmë këtë arsyetim si "në llogari të" fetusit. Në realitet, shmangia e vuajtjeve është shmangie në llogari të nënës dhe përkujdesësve të tjerë potencial. Duhet të jemi të qartë rreth asaj se, përfundimi në bazë të paaftësisë, a kryhet duke pasur në konsideratë interesin e supozuar të foshnjës së palindur - se do të ishte "më mirë" për fëmijën të mos jetojë fare se sa të jetojë me gjithë ato hendikepe të dukshme - apo në "interes" të atyre të cilët duhet të kujdesen për atë fëmijë, duke përfshirë këtu dhimbjet dhe mundimet e tij. Williams është i prerë se aborti në rrethana të tilla është në të mirë të prindërve, jeta e të cilëve do të ishte e vështirësuar me përkujdesjen e fémijës krejtësisht të paaftë.

Pas tërë debatit, sugjerimeve dhe alternativave, duket se aborti do të mbetet dilemë siç ka qenë me shekuj. Sidoqoftë, duhet të kemi parasysh faktin thelbësor se aborti është përfundim i jetës së qenies së gjallë. Duhet ta trajtojmë përfundimin e jetës së fetusit me aq kujdes dhe ndjeshmëri, sikur të ishim duke i dhënë fund jetës së çdo qënie tjetër të gjallë, dhe nuk duhet ta përfundojmë jetën e asnjë krijese të gjallë pa nevojë dhe pa ndonjë arsye shumë të mirë. Rreth çështjes së "personalitetit" të fetusit, ne mund të jemi të sigurt vetëm në atë se asnjëherë nuk do të jemi të sigurtë rreth asaj, nëse së paku nuk gjejmë ndonjë indikator që do të vendoste çështjen. Rreth asaj se statusi moral i fetusit nuk është diçka materiale, duhet t'i drejtohemi autoritetit të diturive metafizike dhe transcendentale, ndër të cilat është edhe religjioni. Siç jam munduar të dëshmoj edhe gjetkë, jo vetëm që të gjithë religjionet por edhe shumë filozofé, prej Aristotelit e këtej, kanë deklaruar se qeniet njerëzore përbëhen nga shpirti dhe trupi. Nga pikëpamja e religjionit, ekzistimi i qenies së gjallë në tokë mbaron kur shpirti lëshon trupin. Ne nuk dimë shumë rreth asaj se kur dhe si shpirti largohet, por në Librin e Zotit, Kur'anin Famëlartë, gjejmë shpallje të qarta rreth kohës dhe mënyrës së paraqitjes së tij. Po ashtu disa informata të tilla gjejmë edhe në Tallmud, si dhe disa shpjegime të detajizuara në punimin e Akuinit.

Të gjitha argumentet shkencore (anatomike dhe fiziologjike) dhe metafizike (religjioze dhe shpirtërore) na tregojnë se, nëse aty ka kohë ndërmjet fekondimit dhe lindjes në të cilën fetusi "pranon njerëzoren", "bëhet person", "bëhet moralisht i rëndësishëm" apo sido që ta kishim quajtur atë, ajo është më e mundshme të jetë diku në javën e tetë. Në përfundim: madje edhe në fillimin më të hershëm të ekzistencës së fetusit, ne duhet ta respektojmë atë, por pas kohës tetë javëshe përfundimi i jetës së tij do të duhej të definohej si vepër tejet e papranueshme moralisht.

Mund të parashtrohet pyetja, nëse fetusi "bëhet person i vërtetë" pas tetë javëve, atëherë si do ta konsiderojmë embrionin? Donceel J.F. ka thënë: "Edhe pse embrioni paranjerëzor nuk mund të kërkon nga ne respektin absolut të cilin ne ia kemi borxh njeriut, ai meriton konsideratë shumë të madhe, për shkak se ai është qenie e gjallë, që synon njerëzimin e mëtutjeshëm. Prandaj, mendoj se vetëm shkaqe shumë serioze mund të na lejojnë t'i japim fund ekzistencës së tij". Siç duket, është një gjë të thuash se atij i mungon dinjiteti për t’u bërë person në kuptimin e plotë të "personit", ndërsa tjetër është të thuash se ai nuk ka asnjë vlerë. Embrioni mundet, në këtë drejtim, të konsiderohet ngjashëm si me kufomën njerëzore. Në momentin e caktuar asnjëri prej tyre nuk është qenie humane. Embrioni do të bëhet ajo, që trupi i pajetë dikur ka qenë. Prandaj ua kemi borxh respektin që të dyve. Nëse e dëmtojmë dhe nënçmojmë kufomën, kjo do të jetë diçka jomorale dhe e turpshme. Njëjtë, nëse e shkatërrojmë apo i japim fund jetës së embrionit, kjo nuk është sulm mbi qenien individuale njerëzore (humane), por mbi qenien edhe më tej jonjerëzore dhe jodinjitoze. Sidoqoftë, ndonjëherë është e nevojshme të ndërmarrim veprim të pamoralshëm dhe jonjerëzor që të mbulojmë disa veprime tjera më jonjerëzore dhe më të pamoralshme, siç është dhunimi.

Mënyra në të cilën Dunstan G.R. ka shprehur dilemën e tij për abortin i jep drejtimin më të mirë moralit tonë për të menduar për të: "Duhet të kalojmë prej pyetjes, çfarë dëmi jemi duke i bërë fetusit duke e shkatërruar atë, te pyetja, çfarë dëmi po i shkaktojmë vetvetes, njerëzimit, kur ne veprojmë kështu ?".


Ju kerkoj ndjes per foton por ky eshte realiteti